14 Şubat 2022 | Kaynak: swarajyamag.com | India Infrahub
Çeviri: Onur Yılmaz
Sırbistan hükümetini Anglo-Avustralyan madencilik devi Rio Tinto’nun 2,4 milyar dolarlık lityum projesini rafa kaldırmaya zorladıktan sonra çevre aktivistleri, lityum madenciliğinin ve araştırmasının ülke çapında yasaklanması talebiyle bir protesto düzenlediler.
Sırbistan başkanlık binasının yakınlarına birçok çadır kuran eko-aktivistler, Nisan’daki genel seçimlerden sonra Jadar lityum madeni projesinin yeniden gündeme getirilmesinden korktuklarını dile getirdiler. Rio Tinto ya da herhangi bir şirket için madencilik yasağı getirecek yeni bir yasal düzenleme talep ediyorlar. Protestocular aynı zamanda hem devlet hem de özel madencilik projeleri için mülkiyet hakları değişikliklerinin hızlandırılması çabalarını da eleştiriyorlar. Başkan Aleksandar Vučić geri adım atmak zorunda kalmış ve üzerinde yeniden çalışılmak üzere tasarıyı parlamentoya geri göndermişti.
Kreni-Promeni ya da Go-Change’den Savo Manojlovic, AP’ye verdiği röportajda “çok açık bir talebimiz var, borat ve lityum araştırılmasını yasaklayan bir yasa.”
20 Ocak’ta Sırbistan başbakanı Ana Brnabic, Rio Tinto’nun lityum madeni kurmasına izin veren planın iptalini duyurmuştu.
Aralık 2021’de binlerce çevreci protestocu Belgrad sokaklarına çıkmış ve bu projenin iptalini talep etmişti. Eylemde ana yolları kapatmış ve başkent trafiğini tamamen durdurmuşlardı. Protestocular ayrıca madenin yaratacağı “kirliliğin düzeyinden” de endişeli olduklarını ifade ettiler.
Eylemler, Ekolojik Ayaklanma, Sırbistan Çevre Örgütleri Birliği (SEOS), Akcija, Belgrad’ın Boğulmasına İzin Verme Platformu gibi bir dizi örgüt tarafından düzenlendi.
Yerel halk, madenin doğal manzarayı mahvedeceği ve tarım alanlarını yutacağını belirterek projeye karşı çıkıyor.
Lityum Madeni Projesi
Sırbistan’ın batısındaki Loznica kasabası yakınlarında 2004’te keşfedilen alandaki Jader projesi Rio Tinto’nun batarya mineralleri sektöründeki merkeze aldığı projelerden.
Rio tinto maden inşası için 2,4 milyar dolarlık yatırım yapma vaadinde bulunmuştu. Tam kapasitede Jadar madeninin yılda batarya kalitesinde rafine 58 bin ton lityum karbonat üretmesi bekleniyordu. Bu, onu çıktısı açısından Avrupa’nın en büyük lityum madeni yapacaktı. Madenin 2027’de üretim başlaması öngörülüyordu.
Rio Tinto Jadar cevherinin yapısını anlamak için ön fizibilite, fizibilite ve Jadar’daki diğer çalışmalara halihazırda 450 milyon dolar harcadı.
Lityum batarya yapımında kritik bir bileşen. Elektrikli araç bataryaları, nikelden lityuma ve kobalta bir dizi nadir minerale dayanıyor. Elektrikli araç endüstrisinin büyümesiyle birlikte bu minerallerin kullanımı da artıyor, bu nedenle birkaç ülkede yoğunlaşmış olarak bulunan bu minerallerin kullanıma uygun hale getirilip gelecekteki tedarik zincirlerinin kurulması için şimdiden adımlar atılmaya çalışılıyor.
Sırbistan’da Daha İyi bir Ekosistemin İnşası
Sırbistan hükümeti entegre bir batarya tedarik zinciri kurmak üzere devasa lityum yataklarını bir kaldıraç olarak kullanmak istiyor.
Hükümet Jadar projesinin ülkede bir yatırım döngüsünün başlaması için teşvik edici bir adım ve bir batarya tedarik zinciri ekosisteminin geliştirilmesine katkı olacağını umuyordu.
Pek çok Sırp tedarikçinin de inşasına dahil olduğu Sırbistan’ın en büyük maden yatırımı olarak projenin ülkenin GSYİH’ine %1’lik doğrudan ve %4’lük dolaylı katkı yapacağı sözü veriliyordu. Ayrıca projenin inşa sırasında 2100, üretime geçildiğinde madencilik ve işleme aşamalarında ise 1000 yeni iş yaratacağı belirtiliyordu.
