Close Menu
polenekoloji.org
  • BİZ KİMİZ
    • Manifesto (Türkçe)
    • Manifesto (Kurdî)
    • Manifest (English)
    • Amaç ve İşleyiş
    • Faaliyet Raporları
  • NE YAPABİLİRİM
  • ENSTİTÜ
  • POLEN BÜLTEN
  • POLEN DERGİ
  • GÜNDEM
  • TEORİ
    • Emekoloji
    • Gıda Egemenliği
    • Hayvan Özgürlüğü
    • İklim
    • Kent Ekolojisi
    • Mücadele ve Örgütlenme
    • Marksist Ekoloji
    • Dosya: Kapitalizm ve Ekolojik Yıkım
    • Madenciliğin Politik Ekolojisi
Sitede Gezinin
  • ADALET MÜCADELELERİ (27)
  • EKOLOJİ/İKLİM HAREKETLERİ (68)
  • GÜNDEM (278)
    • ETKİNLİKLER (9)
  • MEDYA (13)
    • PODCAST (6)
    • VIDEO (7)
  • SÖYLEŞİ (42)
  • TEORİ (242)
    • Dosya: Kapitalizm ve Ekolojik Yıkım (26)
    • Emekoloji (18)
    • Gıda Egemenliği (17)
    • Hayvan Özgürlüğü (7)
    • İklim (20)
    • Kent Ekolojisi (26)
    • Madenciliğin Politik Ekolojisi (24)
    • Marksist Ekoloji (15)
    • Mücadele ve Örgütlenme (20)
  • YAYINLAR (48)
    • Faaliyet Raporları (2)
    • Polen Bülten (18)
    • Polen Dergi Yazıları (6)
    • Polen Ekoloji Kitaplığı (7)
Facebook X (Twitter) Instagram
polenekoloji.org
  • BİZ KİMİZ
    • Manifesto (Türkçe)
    • Manifesto (Kurdî)
    • Manifest (English)
    • Amaç ve İşleyiş
    • Faaliyet Raporları
  • NE YAPABİLİRİM
  • ENSTİTÜ
  • POLEN BÜLTEN
  • POLEN DERGİ
  • GÜNDEM
  • TEORİ
    • Emekoloji
    • Gıda Egemenliği
    • Hayvan Özgürlüğü
    • İklim
    • Kent Ekolojisi
    • Mücadele ve Örgütlenme
    • Marksist Ekoloji
    • Dosya: Kapitalizm ve Ekolojik Yıkım
    • Madenciliğin Politik Ekolojisi
Facebook X (Twitter) Instagram
polenekoloji.org
Home » Mikroplastikler Üzerine Kısa Bir İnceleme

Mikroplastikler Üzerine Kısa Bir İnceleme

By Sultan Gülsün15 Nisan 2020Updated:16 Şubat 20245 Mins Read
Share
Twitter Email Telegram Facebook WhatsApp

Polen Ekoloji aktivisti Sultan Gülsün’ün “Yol Tozundaki Mikroplastik Miktarının Yağışa Bağlı Değişiminin Belirlenmesi” projesi kapsamında hazırladığı mikroplastikler üzerine kısa bir incelemeyi sizlerle paylaşıyoruz.

Plastikler, petrol ve petrol yan ürünleri gibi fosillerden elde edilip karbon omurgasına sahip polimerlerden oluşur. Mikroplastikler ise mikroskobik boyuttaki, çapı 5 mm’den küçük olan plastik parçaları olarak tanımlanır. Ambalajlar, yapı malzemeleri, otomobil parçaları, elektronik aletlerin parçaları, ev eşyaları ve giysiler gibi pek çok kullanım alanı olan plastikler, çevreye salınan insan kaynaklı atık malzemelerin %54’ünü oluşturmaktadır. Çoğunlukla polietilen, polipropilen ve diğer polimerlerden üretilmektedirler.

Mikroplastik partiküller; losyonlar, sabunlar, yüz ve vücut fırçaları ve diş macunu gibi çok sayıda kişisel bakım ve kozmetik ürünlerinde dahi bulunmaktadırlar. Ayrıca sentetik çamaşırların yıkanması sonucu giysilerden kopan mikro boyuttaki plastik lifler de evsel atık suyuna karışmaktadır. Mikroplastiklerin miktarı, ticari temizlik uygulamalarında plastik yıkayıcılar ve aşındırıcılar olarak kullanılmasıyla daha da artmaktadır (Gregory, 1978). Amerika’da günde yaklaşık 8 trilyon mikroplastik boncuğun su ortamına girdiği tahmin edilmektedir. Dalgalarla karaya vuran plastik kalıntılarda mikroplastik içeriği %80’lere ulaşabilmektedir (Browne vd., 2007). Mikroplastikler, kaynaktan gelen birincil mikroplastikler ve büyük boyuttaki plastiklerin parçalanması sonucu oluşan ikincil mikroplastikler olarak ikiye ayrılmaktadır (Horton vd., 2017). Birincil mikroplastiklerin, evsel veya endüstriyel atık sular vasıtasıyla atık su artıma tesislerine, oradan da alıcı ortamlara ulaştığı düşünülmektedir. İkincil mikroplastikler ise fiziksel kuvvetler ya da güneş ışınları sebebiyle parçalanıp mikro boyuta ulaşırlar.

Plastiğin üretimi ve kullanımının sürekli artışına paralel olarak mikroplastiklerin neden olduğu çevresel sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu yeni kirleticilerin nehirlerde, göllerde, sahillerde yaygın olarak bulunmakta olduğu gözlenmiştir. Ayrıca, su sütunları ve plajlarda, gelgit bölgelerinde, derin deniz sedimentlerinde ve hatta buzullarda da bulunduğu tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra, atık su deşarjında plastik üretim endüstrisi çıkış suyunda ve kentsel yüzeysel akış sularında mikroplastiklere rastlanmıştır (Lattin vd., 2004).

Mikroplastiklerin, fiziksel ve kimyasal potansiyellerinden dolayı zooplanktonlardan memelilere kadar suda yaşayan çeşitli organizmalara zarar verebildiği gözlenmiştir (Miranda ve Carvalho-Souza, 2016). Mikroplastikler ayrıca, kontamine deniz ürünlerini tüketen insanların sağlığına yönelik potansiyel bir tehdit oluşturabilmektedir. Mikroplastiklerin yarattığı bir diğer tehlike ise, poliklorlubifeniller (PCB’ler), diklorodifenildikloroetilen (DDE), nonilfenol ve fenantren gibi çeşitli toksik kirleticilerin mikroplastik parçacıkların yüzeyleri üzerine adsorbe edilebilmesidir (Mato vd., 2001; Teuten vd., 2009; Nelson vd., 2011; Liu ve Carr, 2013). Bu zehirli kirleticiler ile kirlenmiş plastik kalıntıları; balıklar, suda yaşayan omurgasız hayvanlar ve diğer yabani hayvanlar tarafından yutulursa, sonunda bir ekosistemin besin zincirine girebilir. Yine plastiklerin üretiminde işlevsellik arttırma amacıyla kullanılan ftalat plastikleştiriciler ve bromlu alev geciktiricilerin kanserojen ve endokrin bozucu olma potansiyeli bulunmaktadır ve bu kimyasalların, vücuda alındığında salınıp, organlarda birikme riski bulunmaktadır (Ivar do Sul ve Costa, 2014).

Atık su arıtma tesislerindeki filtreler daha büyük boyuttaki partikülleri ayırabilmesine rağmen mikroplastikleri ayırmak üzere tasarlanmadığı için evsel atık sularda bulunan mikroplastikler ya çamurda birikmekte ya da çıkış suyu ile alıcı ortama deşarj edilmektedir. Su kaynakları arasında, tatlı su kaynaklarında gözlenen mikroplastik miktarlarının, deniz ortamında saptanan mikroplastik konsantrasyonlarından daha düşük olduğu raporlanmıştır. Atık su arıtma tesisi çamurlarının araziye uygulanması, çamurda biriken sentetik liflerin ya da kozmetik ürünlerinden gelen birincil mikroplastiklerin, karasal ortama geçmesinde en önemli sebep olarak belirlenmiştir (Horton vd., 2017).

Mikroplastiklerin olası çevresel riskleri, kişisel bakım ürünlerinde plastik mikroboncukların kullanılmasının yasaklanması gibi girdilerin azaltılmasına yönelik politika önlemlerinin alınmasının yanı sıra kamunun ve medyanın ilgisinin artmasına neden olmuştur. Bu endişelere ve azaltma önlemlerine ilave olarak, Deniz Çöpleri Çerçeve Direktifi (MSFD) kapsamında Avrupa Birliği’nde deniz çöpünün izlenmesi şart koşulmuştur. Fakat Türkiye’de mikroplastik miktarı belirlenemediği için atık su arıtma tesislerinde bir parametre olarak bakılmamaktadır.

Son 20 yıldaki çalışmalara bakıldığında, mikroplastiklerin denizdeki konsantrasyonlarını belirlemeye çalışan yayınların çoğunlukta olduğu gözlenmiştir. Su kaynaklarının kirlenmesinde en önemli rolü oynayan atık su arıtma tesislerinde mikroplastiklerin belirlenmesi de son yıllarda daha sıklıkla yapılan bir çalışma konusu olmuştur (Carr vd., 2016, Estahbanati, 2016 Leslie vd., 2017). Göl ve nehir gibi tatlı yüzeysel su kaynaklarında mikroplastiklerle ilgili çeşitli bölgelerde yapılan çalışmalar özetlenmiştir. Mikroplastiklerin artışı ve canlıların sağlığına verebileceği riskler anlaşılmaya başlandığından, canlılar üzerindeki etkilerini konu alan çalışmalar da yaygınlaşmıştır. Buna paralel olarak mikroplastiklerin nicel ve nitel olarak karakterizasyonu ile ilgili çeşitli yöntemler geliştirilmekte ve bunların mikroplastik konsantrasyonunu belirlemekteki başarıları test edilmektedir. Kentsel sulardaki şehir tozu önemli bir kirlilik kaynağı olarak bilinmektedir. Şehir tozu bileşenlerinin önemli bir kısmı lastikler ve yüzey boyaları gibi polimer bazlı malzemeden ayrışan mikroplastiklerdir. Peki karayolu kaynaklı mikrokirleticilerde mikroplastik etkisi var mıdır?

Yollardan gelen yüzeysel akış, yol işaretleme boyaları gibi plastikler içerebildiği için diğer bir önemli mikroplastik yük kaynağı olarak belirlenmiştir(Browne vd., 2010). Norveç, Hollanda ve İsveç’te yapılan önemli çalışmalarda trafikteki kirleticilerin, mikroplastikler olduğu saptanmıştır. Karayolu yüzeyinde oluşan plastik deformasyonu trafik yükü veya çevre etkilerinden (özellikle aşırı sıcaktan dolayı) artmaktadır. (Marwood, C. vd. 2011) Karayolu taşımacılığından havaya yayılan partikül, egzoz emisyonları azaltılmalıdır. Karayolu egzoz dışı emisyonlar; lastik aşınması, fren aşınması ve yol aşınmasını içermektedir. Lastik aşınmasından kaynaklanan emisyonların; toprağa ve suya yayılan metallerin, PAH’ların sucul ekosistemler üzerinde toksik etkisi vardır. Araç lastiklerinin güvenilirliğini değerlendirmek için lastik aşınması üzerine eko-toksikolojik risk değerlendirmesi yapılmalıdır (Sakawa, M vd. 1993). Karayolu taşıtlarının doğrudan kirletici etkisi sadece hava kirliliği üzerine değil aynı zamanda çevre ekosistemlerine ve yüzey akışı ile taşınabildiği ekosistemlere mikroplastik geçişi şeklinde de olmaktadır.

Halk Sağlığı Mikroplastik
Bizi takip edin Bizi takip edin Bizi takip edin Bizi takip edin
Share. Twitter Facebook Email Telegram

Öne Çıkan Yazılar

2024’ün En Büyük 15 Çevre Sorunu

Deena Robinson, Martina Igini

Tarımda Güncel Durum: Ekolojik ve Ekonomik Yıkım

Umut Şener

Arap Kalkınma Modelleri Üzerinde Çin’in Etkisi: Max Ajl ile Söyleşi

Max Ajl

Ölümcül Bir İş: Türkiye’de Göçmen Emeği ve Avrupa’nın Plastik Atığı

Adnan Khan

Emekoloji: Emeğin Ekolojik Yıkımına Karşı Mücadele

Cemil Aksu

Ekolojistlerin Gözünden Fransa’daki Çiftçi Eylemleri

Soulèvements de la terre
Son Yazılar

Vegan Yıkama ve Veganların Bütünlüğü Yalanı

15 Mayıs 2025

Özgür ve Ekolojik Bir Yaşam için Yaşasın 1 Mayıs Yaşasın Mücadelemiz!

30 Nisan 2025

Mersin Limanı’nda Körüklenen Soykırım Ve Ekokırım Suçu

29 Nisan 2025

Söyleşi: Türkiye’de İklim Politikalarını Devlet-Halk Çelişkisi Belirler

29 Nisan 2025

Yıkım ve Yeniden İnşa Arasında Eğitim Sisteminin Mekansallaşma Sorunsalı

27 Nisan 2025
Arşiv
POLEN EKOLOJİ KİTAPLIĞI

Kızıl Ekolojik Devrim

13 Mayıs 2025

Çoklu Krizler Çağında İktisadi Kalkınma, Büyüme ve Ekoloji

8 Nisan 2025

Çernobil

10 Şubat 2024

Marx Ve Yeryüzü

10 Şubat 2024

Herbaryum

10 Şubat 2024
Hakkımızda
Hakkımızda

POLEN Ekoloji olarak, ekolojik mücadelenin kapitalizme karşı toplumsal kurtuluş mücadelesinin bir parçası ve onun tümüne sirayet edecek biçimde, örgütlü olarak sürdürülmesi gerektiğini düşünen, bu doğrultuda yeni bir program ve stratejinin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesinde yol arkadaşlığı yapmak isteyen herkesi kolektifimize ortak olmaya çağırıyoruz.
iletişim: bilgi@polenekoloji.org - polenekoloji@gmail.com

X (Twitter) Facebook YouTube Instagram
İçerikler

Vegan Yıkama ve Veganların Bütünlüğü Yalanı

15 Mayıs 2025

Özgür ve Ekolojik Bir Yaşam için Yaşasın 1 Mayıs Yaşasın Mücadelemiz!

30 Nisan 2025

Mersin Limanı’nda Körüklenen Soykırım Ve Ekokırım Suçu

29 Nisan 2025

Söyleşi: Türkiye’de İklim Politikalarını Devlet-Halk Çelişkisi Belirler

29 Nisan 2025
1 2 3 … 114 Next
Polen Ekoloji’ye Katıl


Kolektif’e Katıl

Destek Ol

Hızlı Destek

Enstitü Seminerlerine Katıl

Bize yaz

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.